De wijsheid in Spreuken 8. Naar aanleiding van het wijzen op Spreuken 8 : 22-31. Een klein gedeelte citeren betekent meestal dat je wat, of zelfs heel veel mist, in het verhaal. Spreuken 8 – over de wijsheid – wordt gebruikt om het ontstaan van Jezus te verplaatsen naar het Oude Testament, naar het begin van de schepping.
Het wachttorengenootschap (WTG), de leiding van de Jehovah’s Getuigen (JG) doet dit, zie o.a. deze “Vragen van lezers”. Daarin staat: “Tijdens zijn voormenselijk bestaan was Jezus Gods Woord of Woordvoerder.” Dit “voormensenlijk bestaan”, onder de Naam Jezus, die daarbij als een ander Wezen wordt neergezet dan Jehovah, is een eigen verzinsel. De Bijbel leert het niet.
De aanhangers van de drie-eenheidsleer op hun beurt gebruiken Spreuken 8 ook om God als de Zoon (Christus), veel eerder in de tijd te kunnen plaatsen dan de Bijbel dat doet. (zie o.a. Handelingen 13) Hij werd volgens die leer niet de Christus op de dag van Zijn opstanding, maar was er al vanaf “den beginne”.
Het begrip wijsheid uitgelegd door Salomo
Maar als we Spreuken 8 in z’n geheel bekijken, (zie Les 36 op Bijbelschool Vlichthus) en helemaal als we het begrip “wijsheid” opzoeken in de boeken Spreuken en Prediker, is het niet moeilijk meer. Salomo, die slechts van God wijsheid begeerde, wordt daar door zijn leraren geleerd over het begrip wijsheid. Met name over dé wijsheid die door God gegeven wordt en die een mens zou begeren.
Dat we achteraf concluderen dat de Wijsheid Gods de Here Jezus Christus is, is uiteraard geheel correct. Maar op het moment dat dit geschreven werd ging het sec over het begrip “wijsheid”. Net zoals er in de Bijbel wordt gesproken over “licht”, waarheid” en “woord”. Achteraf weten wij dat deze begrippen allemaal van toepassing zijn op de Here Jezus Christus, vanaf Zijn opstanding als eersteling van de Nieuwe Schepping. Alles komt samen in onze Heer en Heiland. Heel Gods Werk (Zijn Heilsplan) om vanuit een gevallen schepping tot een Nieuwe Schepping te komen, vindt plaats in Christus. En dus krijg je achteraf: Licht, Waarheid, Woord, Wetenschap, Wijsheid. Met een hoofdletter, omdat in de Here Jezus Christus de hoogste toepassing ligt.
Allereerst zoeken we het woord “wijsheid” op in de Statenvertaling. We beperken ons tot Koning Salomo, de schrijver over wijsheid in Spreuken 8. Hij wordt nadrukkelijk “gekoppeld” aan het begrip “wijsheid”, zoals het volgende overzicht laat zien. Er wordt gezegd dat Salomo groter werd dan alle koningen der aarde in rijkdom en wijsheid. (Zie daarvoor het boek “Onbekend Israël, van David tot vandaag”.)
Wijsheid van Salomo in 1 Koningen
1 Koningen 3 : 28-30
En geheel Israël hoorde dat oordeel, dat de koning geoordeeld had, en vreesde voor het aangezicht des konings; want zij zagen, dat de wijsheid Gods in hem was, om recht te doen.
En God gaf Salomo wijsheid en zeer veel verstand, en een wijd begrip des harten, gelijk zand, dat aan den oever der zee is.
En de wijsheid van Salomo was groter dan de wijsheid van al die van het oosten, en dan alle wijsheid der Egyptenaren;
1 Koningen 4 : 34
En van alle volken kwamen er, om de wijsheid van Salomo te horen, van alle koningen der aarde, die van zijn wijsheid gehoord hadden.
1 Koningen 5 : 12
De HEERE dan gaf Salomo wijsheid, gelijk als Hij tot hem gesproken had; en er was vrede tussen Hiram en tussen Salomo, en zij beiden maakten een verbond.
1 Koningen 10 : 4, 6-8
Als nu de koningin van Scheba zag al de wijsheid van Salomo, en het huis, hetwelk hij gebouwd had,
En zij zeide tot den koning: Het woord is waarheid geweest, dat ik in mijn land gehoord heb, van uw zaken en van uw wijsheid.
Ik heb die woorden niet geloofd, totdat ik gekomen ben, en mijn ogen dat gezien hebben; en zie, de helft is mij niet aangezegd; gij hebt met wijsheid en goed overtroffen het gerucht, dat ik gehoord heb.
Welgelukzalig zijn uw mannen, welgelukzalig deze uw knechten, die gedurig voor uw aangezicht staan, die uw wijsheid horen!
1 Koningen 10 : 23, 24
Alzo werd de koning Salomo groter dan alle koningen der aarde, in rijkdom en in wijsheid.
En de ganse aarde zocht het aangezicht van Salomo, om zijn wijsheid te horen, die God in zijn hart gegeven had.
Wijsheid van Salomo in 1 Kronieken
2 Kronieken 1 : 10-12
Geef mij nu wijsheid en wetenschap, dat ik voor het aangezicht van dit volk uitga en inga; want wie zou dit Uw groot volk kunnen richten?
Toen zeide God tot Salomo: Daarom, dat dit in uw hart geweest is, en gij niet begeerd hebt rijkdom, goederen, noch eer, noch de ziel uwer haters, noch ook vele dagen begeerd hebt; maar wijsheid en wetenschap voor u begeerd hebt, opdat gij Mijn volk mocht richten, waarover Ik u koning gemaakt heb;
De wijsheid, en de wetenschap is u gegeven; daartoe zal Ik u rijkdom, en goederen, en eer geven, dergelijke geen koningen, die voor u geweest zijn, gehad hebben, en na u zal dergelijke niet zijn.
2 Kronieken 9 : 3, 5-7
Als nu de koningin van Scheba zag de wijsheid van Salomo, en het huis, dat hij gebouwd had,
En zij zeide tot den koning: Het is een waarachtig woord geweest, dat ik in mijn land gehoord heb, van uw zaken en van uw wijsheid.
Ik heb hun woorden niet geloofd, totdat ik gekomen ben, en mijn ogen dat gezien hebben; en zie, de helft van de grootheid uwer wijsheid is mij niet aangezegd; gij hebt overtroffen het gerucht, dat ik gehoord heb.
Welgelukzalig zijn uw mannen, en welgelukzalig deze uw knechten, die geduriglijk voor uw aangezicht staan, en uw wijsheid horen.
2 Kronieken 9 : 22
Alzo werd de koning Salomo groter dan alle koningen der aarde in rijkdom en wijsheid.
En alle koningen der aarde zochten Salomo’s aangezicht, om zijn wijsheid te horen, die God in zijn hart gegeven had.
Ik vind het nogal een indrukwekkend “lijstje” omtrent de wijsheid (en wetenschap) van koning Salomo, die een type van Christus is in Zijn tweede komst, waarbij Hij het Koninkrijk op aarde zal vestigen. De Here Jezus Christus is de meerdere Salomo. Het zal straks zo zijn dat de “ganse aarde” de “wijsheid van Salomo” wil horen. Wijsheid die God eerst in het hart gelegd had van Salomo en later in dat van Christus Jezus.
Wijsheid van Salomo in Lukas 11
Steeds draait het om de wijsheid die van God afkomstig is. Dat wordt bevestigd in het Nieuwe Testament, in Lukas 11 : 31:
De koningin van het Zuiden zal opstaan in het oordeel met de mannen van dit geslacht, en zal ze veroordelen; want zij is gekomen van de einden der aarde, om te horen de Wijsheid van Salomo; en ziet, meer dan Salomo is hier.
De Here Jezus Christus is “meer dan Salomo”. De wijsheid van Salomo wordt toegepast op de Here Jezus. Er wordt al aangekondigd dat wanneer de Here Jezus tot Christus gesteld zou worden (bij Zijn opstanding) hij de Ware Wijsheid, de Wijsheid Gods zou zijn.
Wijsheid in Spreuken en Prediker
Met in gedachten dat het begrip “wijsheid” zo sterk verbonden is met Koning Salomo en met Degenen waarvan hij onmiskenbaar een type is, bekijken we de Bijbelteksten met het woord “wijsheid” er in, in de boeken van de hand van Salomo. Zie het overzicht (PDF) van “wijsheid” in Spreuken en Prediker, waarbij het beste zou zijn om heel Spreuken en Prediker te lezen i.v.m. het goed begrijpen van de context. Het gaat om 44 Schriftplaatsen in Spreuken en 26 in Prediker.
Er zijn in het boek Spreuken nog twee uitspraken van Koning Salomo waarin naar “de wijsheid” verwezen wordt, hoewel het woord als zodanig niet gebruikt wordt. De Statenvertalers plaatsen hoofdletters bij “Mij”, “Ik” en “Mij” en nog een keer “Mij”, omdat men wil dat de lezer hier God, Christus, in leest. Achteraf gezien is dat zeker zo, maar toen het geschreven werd ging het toch echt puur om het begrip “wijsheid” en “wetenschap”; uiteraard wel de Wijsheid en Wetenschap Gods.
Spreuken 1 : 28
Dan zullen zij tot Mij roepen, maar Ik zal niet antwoorden; zij zullen Mij vroeg zoeken, maar zullen Mij niet vinden;
Spreuken 8 : 17
Ik heb lief, die Mij liefhebben; en die Mij vroeg zoeken, zullen Mij vinden.
Lees voor de persoonlijk voornaamwoorden met een hoofdletter steeds “wijsheid” of “wetenschap”, want daar gaat het over, zo blijkt uit de context. Er staat dan in feite: “Ik heb lief die de wijsheid liefhebben, die de wijsheid vroeg zoeken, zullen de wijsheid vinden”. Een abstract begrip wordt hier tot een “persoon” gemaakt, een personificatie heet dat. Dat is een bekende stijlfiguur.
Wijsheid in Jakobus
De apostel Jakobus komt in zijn Bijbelboek nog een keer terug op de woorden omtrent “wijsheid”, in Jakobus 1 : 5:
En indien iemand van u Wijsheid ontbreekt, dat hij ze van God begere, Die een ieder mildelijk geeft, en niet verwijt; en zij (wijsheid) zal hem (de gelovige) gegeven worden.
En ook hier schrijft men “Wijsheid”, met een hoofdletter dus. De Statenvertalers willen hier ook op Christus duiden, net zoals ze dat in Spreuken 8 hebben gedaan. Beter was geweest als men het begrip “wijsheid” gewoon als begrip gehandhaafd had. Via Bijbelstudie komt een gelovige er dan vanzelf achter dat dit abstracte begrip later gestalte heeft gekregen in de Here Jezus Christus. En dan schrijf je Wijsheid, met een hoofdletter W dus.
De wijsheid in Spreuken 8 : 22-31
Het gaat dus om het abstracte begrip wijsheid (wetenschap) in Spreuken 8. En zo lezen we het aangehaalde Schriftgedeelte, Spreuken 8 : 22-31, nog eens. Beter is het overigens om het hele hoofdstuk te lezen. Maar omdat dit gedeelte zo ingebracht wordt als argument om “Jezus Christus” te lezen i.p.v. “wijsheid”, pakken we dit gedeelte er uit. In rood zet ik er wat bij ter verduidelijking: We beginnen echter met vers 1 van Spreuken 8, waar het al direct over dé wijsheid gaat:
Roept de Wijsheid (wijsheid) niet, en verheft niet de Verstandigheid (verstandigheid) Haar (haar) stem?
De HEERE (Jehovah, het uitgedrukte Beeld Gods) bezat Mij (wijsheid) in het beginsel Zijns wegs (aan het begin van Gods handelingen), voor Zijn (God) werken, van toen aan.
Ik (wijsheid) ben van eeuwigheid af gezalfd geweest; van den aanvang, van de oudheden der aarde aan.
Ik (wijsheid) was geboren (er staat “voortgebracht”), als de afgronden nog niet waren, als nog geen fonteinen waren, zwaar van water;
Aleer de bergen ingevest waren, voor de heuvelen was Ik (wijsheid) geboren. (er staat “voortgebracht”)
Hij (God) had de aarde nog niet gemaakt, noch de velden, noch de aanvang van de stofjes der wereld.
Toen Hij (God) de hemelen bereidde, was Ik (wijsheid) daar; toen Hij (God) een cirkel over het vlakke des afgronds beschreef;Toen Hij (God) de opperwolken van boven vestigde; toen Hij (God) de fonteinen des afgronds vastmaakte;
Toen Hij (God) der zee haar perk zette, opdat de wateren Zijn bevel (Gods bevel) niet zouden overtreden; toen Hij (God) de grondvesten der aarde stelde;
Toen was Ik (wijsheid) een voedsterling bij Hem (bij God), en Ik (wijsheid) was dagelijks Zijn vermakingen (die van God), te aller tijd voor Zijn aangezicht (Gods aangezicht) spelende;
Spelende in de wereld Zijns aardrijks (Gods aardrijk), en Mijn vermakingen (die van de wijsheid) zijn met de mensenkinderen.
Nu dan, kinderen! hoort naar Mij (wijsheid); want welgelukzalig zijn zij, die Mijn wegen (de wegen der wijsheid) bewaren.
Het eerste vers begint met “Roept de wijsheid niet…”. Het laatste vers eindigt met: “… hoort dan mij”. Het gaat volledig over de wijsheid. De wijze koning Salomo, die wijsheid rechtsreeks van God ontving, mocht hierover in deze bloemrijke taal spreken.
Spreuken 8 niet gebruiken voor drie-eenheid of Jehovah’s Getuigen leer
Wat mij betreft is het volledig onterecht dat Spreuken 8 ingezet wordt bij het onterecht overbrengen van de drie-eenheidsleer. Het is evenzo onterecht dat het wachttorengenootschap aan de Jehovah’s Getuigen, mede op basis van Spreuken 8, leert dat Jezus aan het begin van de schepping “geboren” werd. Geformeerd werd door Jehovah als zoon en als eerste schepsel.
Deze twee dwaalleren, die helaas heel veel gelovigen op het verkeerde spoor hebben gezet, wil men in stand houden met steun van Spreuken 8. Geheel onterecht wat mij betreft, maar trek vooral zelf uw eigen conclusie.
Vinden van de wijsheid in Spreuken 8 : 35
Nog een laatste keer terug naar Spreuken 8 : 35. Dat hoorde niet meer bij het ingediende Schriftgedeelte. En toch is het zeer de moeite waard om mee te besluiten.
Spreuken 8 : 35
Want die Mij (de wijsheid) vindt, vindt het leven, en trekt een welgevallen van den HEERE.
Wie oprecht de wil van de Ware God doet, zoekt wijsheid. Dat kun je maar beter vroeg doen, zegt Salomo tweemaal. Een echte “wijsheid-(wetenschap)zoeker” wil weten hoe het zit. Wil weten wat de waarheid is. Daarvoor moet hij bij God Zelf zijn. Voor de echte wijsheid, de enige waarheid. Wie dat oprecht doet, zal het vervolgens vinden. Je kunt het ook anders zeggen: Wie wijsheid zoekt zal Christus vinden! Wie waarheid zoekt, zal Christus vinden. Zo iemand vindt het Leven. Dat had de Here Jezus al aangekondigd toen hij zei in Johannes 14 : 6: Jezus zeide tot hem: Ik ben de Weg, en de Waarheid, en het Leven. Niemand komt tot den Vader, dan door Mij.
Christus is wijsheid Gods
De Here Jezus Christus is bij Zijn opstanding geworden (gesteld) tot de Wijsheid Gods, waar Salomo al over sprak. Dat blijkt overduidelijk uit het Nieuwe Testament. Bijvoorbeeld in:
1 Korinthe 1 : 24
Maar hun, die geroepen zijn, beiden Joden en Grieken, prediken wij Christus, de kracht Gods, en (= namelijk) de wijsheid Gods.
1 Korinthe 1 : 30
Maar uit Hem zijt gij in Christus Jezus, Die ons geworden is wijsheid van God, en rechtvaardigheid, en heiligmaking, en verlossing;